سطح B: کارآگاه منطقی

در سطح قبل، PHP را به یک ماشین حساب تبدیل کردیم. حالا وقت آن است که به آن قدرت تفکر و تصمیم‌گیری بدهیم. در این سطح، با عملگرهایی آشنا می‌شویم که به PHP اجازه می‌دهند مقادیر را مقایسه کند، شرایط را بسنجد و مانند یک کارآگاه، به نتیجه‌گیری‌های منطقی (درست یا غلط) برسد.

محتوای آموزشی

۱. عملگرهای مقایسه‌ای (Comparison Operators)

این عملگرها دو مقدار را با هم مقایسه کرده و همیشه یک نتیجه بولین (true یا false) برمی‌گردانند.

• == (مساوی): بررسی می‌کند که آیا دو مقدار از نظر ارزشی برابرند یا خیر (نوع داده را نادیده می‌گیرد).
• === (همانی یا یکسان): بررسی می‌کند که آیا دو مقدار هم از نظر ارزش و هم از نظر نوع داده برابرند یا خیر.
• != یا <> (نامساوی): بررسی می‌کند که آیا دو مقدار از نظر ارزشی برابر نیستند.
• !== (غیر یکسان): بررسی می‌کند که آیا دو مقدار از نظر ارزش یا نوع داده برابر نیستند.
• > (بزرگ‌تر از)
• < (کوچک‌تر از)
• >= (بزرگ‌تر یا مساوی)
• <= (کوچک‌تر یا مساوی)

تفاوت حیاتی بین == و ===

این یکی از مهم‌ترین مفاهیم در PHP است. فرض کنید $a = 5 (عدد) و $b = "5" (رشته) را داریم.

• نتیجه‌ی $a == $b برابر true است، چون PHP به طور خودکار رشته را به عدد تبدیل کرده و می‌بیند که هر دو ارزش ۵ دارند.
• نتیجه‌ی $a === $b برابر false است، چون با وجود ارزش یکسان، نوع داده‌ی آن‌ها متفاوت است (یکی integer و دیگری string).

قانون طلایی: برای جلوگیری از خطاهای ناخواسته، همیشه و تا جای ممکن از مقایسه سخت (=== و !==) استفاده کنید. این کار کد شما را قابل پیش‌بینی‌تر و امن‌تر می‌کند.

۲. عملگرهای منطقی (Logical Operators)

این عملگرها به شما اجازه می‌دهند چند شرط مقایسه‌ای را با هم ترکیب کنید.

• && یا and (و منطقی): نتیجه true است اگر و تنها اگر هر دو طرف true باشند.
• || یا or (یا منطقی): نتیجه true است اگر حداقل یکی از دو طرف true باشد.
• ! (نه منطقی): نتیجه را برعکس می‌کند. !true می‌شود false و !false می‌شود true.

۳. عملگرهای افزایش/کاهش (Increment/Decrement Operators)

این عملگرها راه‌های میان‌بری برای اضافه یا کم کردن یک واحد از یک متغیر عددی هستند.

• ++$a (پیش‌افزایش): ابتدا یک واحد به $a اضافه می‌کند و سپس مقدار جدید را برمی‌گرداند.
• $a++ (پس‌افزایش): ابتدا مقدار فعلی $a را برمی‌گرداند و سپس یک واحد به آن اضافه می‌کند.
• --$a (پیش‌کاهش): ابتدا یک واحد از $a کم می‌کند و سپس مقدار جدید را برمی‌گرداند.
• $a-- (پس‌کاهش): ابتدا مقدار فعلی $a را برمی‌گرداند و سپس یک واحد از آن کم می‌کند.

تفاوت بین پیش و پس افزایش/کاهش بسیار ظریف اما مهم است و در حلقه‌ها و محاسبات پیچیده کاربرد دارد.

کارگاه عملی: سیستم بررسی قبولی دانش‌آموز

در این مثال، با استفاده از عملگرهای مقایسه‌ای و منطقی، وضعیت قبولی یک دانش‌آموز را بر اساس نمره و حضورش بررسی می‌کنیم.

<?php

$student_score = 14.5;
$attendance_percentage = 85;
$has_disciplinary_warning = false;

// شروط قبولی: نمره بالای ۱۰ و حضور بالای ۷۰ درصد
$passes_academically = ($student_score > 10) && ($attendance_percentage > 70);

// شرط نهایی قبولی: باید شرایط آکادمیک را داشته باشد و اخطار انضباطی هم نداشته باشد
$is_eligible_for_promotion = $passes_academically && !$has_disciplinary_warning;

echo "نمره دانش‌آموز: $student_score";
echo "<br>";
echo "درصد حضور: $attendance_percentage %";
echo "<br>";
echo "آیا اخطار انضباطی دارد؟ ";
var_dump($has_disciplinary_warning);
echo "<hr>";

echo "آیا شرایط آکادمیک قبولی را دارد؟ ";
var_dump($passes_academically);
echo "<br>";
echo "<strong>آیا در نهایت قبول است؟ </strong>";
var_dump($is_eligible_for_promotion);

// مثال برای عملگر افزایش
$attempts = 1;
echo "<hr>";
echo "تلاش اولیه برای ثبت نمره: " . $attempts++; // اول ۱ چاپ می‌شود، سپس attempts برابر ۲ می‌شود
echo "<br>";
echo "مقدار نهایی متغیر تلاش: " . $attempts; // اینجا ۲ چاپ می‌شود

?>

تمرین شما

باشگاه ذهن: یک چالش برای هوش مصنوعی